Ms(VOM)
နိုဝင်ဘာ၂၂၊၂၀၂၄
၂၀၂၃ခုနှစ်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံဟာ တကမ္ဘာလုံးမှာ မြေမြုပ်မိုင်းကြောင့်သေဆုံးရမှုက ထိပ်ဆုံးအဆင့်ထိရောက်ရှိလာတဲ့ အခြေအနေမျိုးဖြစ်နေတယ်လို့ မြေမြှုပ်မိုင်းများ တားဆီးရေး နိုင်ငံတကာ လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ (ICBL)ကနေ ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။
ကမ္ဘာပေါ်က စစ်ပွဲနဲ့ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားနေတဲ့နိုင်ငံအများကြားမှာ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ကာလတွေကထက် မြေမြုပ်မိုင်းကြောင့်သေဆုံးရသူဦးရေ ဆတိုးပွားများလာရာ ၂၀၂၃ခုနှစ်အတွင်း မှာ သေဆုံးသူအရေအတွက် ၁၀၀၃ဦးအထိ ရှိလာတယ်လို့ ICBL ရဲ့ အခုလနိုဝင်ဘာ၂၀ရက်ကထုတ်ပြန်တဲ့စစ်တမ်းစာရင်းမှာဖော်ပြလာပါတယ်။
ဒါ့အပြင် အခုနှစ်မှာ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း မြေမြှုပ်မိုင်းနဲ့ပေါက်ကွဲစေတတ်သော စစ်ပွဲအကြွင်းအကျန်တွေကြောင့် သေဆုံး ဒဏ်ရာရသူ (၅၇၅၇) ဦးထက်မနည်း ရှိခဲ့ရာမှာ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ယခင်က စစ်ပွဲများအပြင်းအထန်ဖြစ်ပွားနေတယ်လို့ နာမည်ကြီးခဲ့တဲ့ ဆီရီးယားနိုင်ငံထက်ကို လူပေါင်း၇၀ကျော်ပမာဏထိ အရေအတွက်ပိုတဲ့ထိခိုက်သေဆုံးမှုတွေကို ကြုံတွေ့နေရတာလို့လည်းဆိုပါတယ်။
” မြေမြုပ်မိုင်းတွေကြောင့် ထိခိုက်မှုနဲ့သေဆုံးမှုတွေ အတွက်အရေအတွက်တွေဟာ ICBL ရဲ့သိရှိရသလောက် အရေအတွက်နဲ့အခြေအနေတွေကိုသာမှတ်တမ်းတင်ထားတာဖြစ်လို့ မသိရှိနိုင်တဲ့ စစ်ပွဲဒေသတွေက ဖြစ်စဉ်တွေလည်း ရှိနိုင်သေးကြောင်းနဲ့အခုနှစ်အစီရင်ခံစာထဲမှာ မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် ကလေးငယ် အပါအဝင် အရပ်သားသေဆုံးမှု တုန်လှုပ်စရာ အရေအတွက်ကို မှတ်တမ်းတင်ထားတယ်လို့” ICBL ညွှန်ကြားရေးမှူး Tamar Gabelnick က လည်းပြောထားပါတယ်။
တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ အရပ်သားတွေဟာ ထိခိုက်မှုဒဏ်ကို ယနေ့အထိဆက်လက် ခံစားနေကြရပြီး၊ မှတ်တမ်းတွေ အရ (၈၄) ရာခိုင်နှုန်းဟာ အရပ်သားတွေ ဖြစ်ကြပြီး၊ ကလေးတွေအရေအတွက်ဟာ အရပ်သား သေဆုံးမှုအားလုံးရဲ့ သုံးပုံတပုံကျော်ထိ ရှိပါတယ်။
မြန်မာတနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာအရ မြေမြုပ်မိုင်းကြောင့်ပြည်သူတွေ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိမှု အများဆုံး ဒေသတွေအနေနဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းမှာ ၃၅ရာခိုင်နှုန်းနဲ့အများဆုံးဖြစ်ပြီး ရှမ်းပြည်နယ်ကတော့ ၁၂ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ဒုတိယအများဆုံးဖြစ်သလို နိုင်ငံတွင်းမှာ ရှိတဲ့ မြို့နယ်ပေါင်း ၃၃၀အနက်၁၆၈မြို့နယ်မှာ မြေမြုပ်မိုင်း အန္တရာယ်ကြုံနေရတာဖြစ်ပြီး အဲ့ဒီ့အရေအတွက်ဟာ၂၀၂၀ခုနှစ်ကထက်၆၈မြို့နယ်ထပ်တိုးလာတာ လို့ သိရပါတယ်။
” ပြီးခဲ့တဲ့လေးလလောက်ကဆို ဒီဘက်မှာ စစ်လက်နက် RPG ကျည်ဆံကို ကိုင်ပြီးခေါက်ကြည့်ရင်းပေါက်ကွဲလို့သားအမိ သုံးယောက် နေရာမှာတင်သေတာရှိခဲ့တယ်။တခြားဖြစ်စဉ်တွေအနေနဲ့လည်း တောထဲထင်းသွားရှာတာ၊လမ်းဘေးအပေါ့အပါးသွားတာတွေကနေလည်း ထောင်ထားတဲ့ မြေမြုပ်မိုင်း တွေနင်းမိလို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသေဆုံးရတာတွေလည်းရှိတယ်လို့” စစ်ကိုင်းတိုင်း ကောလင်းမြို့အနီးရှိရွာက ဒေသခံတယောက်ကပြောပါတယ်။
မြန်မာ၊ ရုရှားနဲ့ နိုင်ငံတချို့အနေနဲ့ မြေမြှုပ်မိုင်းတွေကို ဆက်လက်အသုံးပြုနေပြီး မြေမြှုပ်မိုင်းအသုံးပြုမှုကို တားမြစ်ထားတဲ့ နိုင်ငံတကာ သဘောတူညီချက်ကို လိုက်နာဖို့ အရေးပေါ် လိုအပ်နေတယ်လို့လည်း ICBL အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံဟာ မြေမြှုပ်မိုင်းဆိုင်ရာတားမြစ်ချက် ကုလသမဂ္ဂရဲ့ သဘောတူညီချက်တရပ်မှာ ပါဝင်လက်မှတ်ရေးထိုးထားတဲ့နိုင်ငံမဟုတ်သေးပေမယ့် နိုင်ငံတွင်းက လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ပေါင်းစုံရဲ့ ယခင်ငြိမ်းချမ်းရေးစကားဝိုင်းဆွေးနွေးပွဲတွေမှာ မြေမြုပ်မိုင်းရှင်းလင်းရေးဆွေးနွေးတာတွေရှိခဲ့ပေမယ့် သေချာလိုက်လုပ်နိုင်တာတွေမရှိခဲ့ကြောင်း နဲ့ မြေမြုပ်မိုင်းတွေကို စစ်ရေးတင်းမာနေတဲ့ဒေသတွေမှာ အပြန်အလှန်အသုံးပြုဆဲဖြစ်နေကြောင်းဒေသတွင်းသတင်းတွေကတဆင့်သိရပါတယ်။
မြေမြုပ်မိုင်းကြောင့်ထိခိုက်သေဆုံးမှုICBLကစာရင်းတွေအရ မြန်မာမှာ သေဆုံးသူအရေအတွက် ၁၀၀၃ ယောက် ဆီးရီးယားမှာ သေဆုံးသူအရေအတွက် ၉၃၃ ယောက်၊ အာဖဂန်နစ္စတန်တွင် ၆၅၁ ယောက်၊ ယူကရိန်းမှာ ၅၈၀ ရှိနေတယ်လို့ မြေမြုပ်မိုင်းစောင့်ကြည့်ရေးအစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
Photo – Crd# CJ
